Bilim Uzerine

Bilimin "bilinen bilgi birikimi" teorisi, empiriktir. Yani, yeni bir kanit ortaya sunuldugunda, herzaman yanlislanabilirlige aciktir. Bu durum, bilimde mutlakligi ve kesinligi onler.

Ayrica insanoglun bildirirken de her zaman bir hataya egimli olmasi, felsefi bir prensiptir.

Bilim Alani genelde iki ana dala ayrilir.

Tabi/dogal bilimler- biyolojik yasami da iceren, tabi fenomenin alanidir.

Dogal bilimler de ana olarak biyoloji ve fiziksel bilim (fizik, kimya, astronomi ve dunya bilimleri) olarak farklilasir.

Sosyal bilimler- Insanoglu davranisi ve sosyal toplulasmasi alanidir.

Antropoloji, ekonomi, politik bilim, psikoloji, sosyoloji, arkeoloji, tarih, hukuk, linquistiks (dil ve yapisi/isleyisi) Cografya da "insanoglu cografyasi ve fiziksel cografya olarak farklilasir.

Bu ana gruplama, gozleme/tecrubeye dayali deneysel bilimdir.

Deneysel bilim- Bilgi biliminin ve birikiminin, gozlemlenen fenomene temel olmasi ve gecerliliginin, ayni durumdaki digger kaynaklar ve arastirmalarla test edilebilir olmasidir.

Matematik- usule uygun, resmi ve bicimsel bilim olarak siniflandirilir.

Bu bilimin, yukaridaki ana bilimlerden benzerlikleri ve farkliliklari vardir.

Bilginin alaninin objektif, dikkatli ve sistematik calismasini icermesi yonuyle, deneysel bilimlerle benzesir; bilgisinin yontem ile kanitlanmasinda, deneysel methodlardan ziyade; Onsel-priori (deney oncesi) kullanmasi ile de farklilasir.

Matematik yani usule uygun, resmi ve bicimsel bilim olan, deneysel bilimlerde cok onemli rolu olan mantigi ve istatistigi de icerir.

Yukarida siniflamalarda kullanilan kavramlar hem kendi bunyesinde dallara ayrilir hem de bir dal kullanilan kavramlar ile sinmirli degildir. Sadece ana kavramlar kullanilmistir.

Bilimin Felsefesi

Bilimsel teoriler realism denilen; metafizik/ontolojik realiteyi icerir ve temsil eder.(Buradaki metafizik bilimin soyutlari olan teoriler, formuller, tezler, varsayimlar, formuller v.s. dir. Yani nesnel material obje tabani olmayan veriler)

En popular olani empirisizm olmasi yaninda, bilimin felsefesinde bir suru farkli dusunce okullari vardir.

Burada deneysellik, akilcilik ile ters duser.

Bilimsel metod da one surulen bir teorinin, varsayimin, tezin v.s. deney ya da gozlem ile test edilebilirligini gerektirir.

Eger bir hipotez bu konuda basarisiz ise, ya yenilenir, ya da gecersiz kilinir.

Ayni sekilde test edilmis ve gozlemi olan bir olgunun da, yine deney ve de gozlem ile basarisizligi olgunun yenilenmesini ya da gecersiz kilinmasini getirir.

Bilimin Felsefesinin Teorileri-

Coherentism · Confirmation holism · Constructive empiricism · Constructive realism · Constructivist epistemology · Contextualism · Conventionalism · Deductive-nomological model · Determinism · Epistemological anarchism · Fallibilism · Foundationalism · Hypothetico-deductive model · Inductionism · Instrumentalism · Pragmatism · Model-dependent realism · Naturalism · Physicalism · Positivism · Rationalism / Empiricism · Received view / Semantic view of theories · Reductionism · Scientific realism · Scientific essentialism · Scientific formalism · Scientific skepticism · Scientism · Structuralism · Uniformitarianism · Vitalism

Bilimin Filozoflari (Caga gore)

Ancient-Eski- Plato · Aristotle · Stoicism · Epicurians

Medieval-ortacag- Averroes · Avicenna · Roger Bacon · William of Ockham · Hugh of Saint Victor · Dominicus Gundissalinus · Robert Kilwardby

Early modern-ilk modern cag-Francis Bacon · Thomas Hobbes · René Descartes · Galileo Galilei · Pierre Gassendi · Isaac Newton · David Hume

Late modern-sonraki modern cag-Immanuel Kant · Friedrich Schelling · Auguste Comte · William Whewell · Wilhelm Windelband · John Stuart Mill · Herbert Spencer · Pierre Duhem · Henri Poincaré · Wilhelm Wundt

Contemporary-yakin gecmis/gunumuz-Albert Einstein · Bertrand Russell · Alfred North Whitehead · Rudolf Carnap · W. V. O. Quine · Bas van Fraassen · Carl Gustav Hempel · Charles Sanders Peirce · Daniel Dennett · Hans Reichenbach · Jaakko Hintikka · Ian Hacking · Imre Lakatos · Jürgen Habermas · Karl Pearson · Karl Popper · Larry Laudan · Michael Polanyi · Otto Neurath · Paul Feyerabend · Thomas Kuhn

 

Bilginin Felsefesi-Epistemoloji-

Teorileri-

Coherentism · Constructivist epistemology · Contextualism · Determinism · Empiricism · Evolutionary epistemology · Fallibilism · Feminist epistemology · Fideism · Foundationalism · Genetic epistemology · Holism · Infinitism · Innatism · Internalism and externalism · Naïve realism · Naturalized epistemology · Phenomenalism · Positivism · Reductionism · Reliabilism · Representative realism · Rationalism · Skepticism · Theory of Forms · Transcendental idealism · Uniformitarianism

Epistemolojistler;

William Alston-St. Thomas Aquinas-Aristotle-Robert Audi-A. J. Ayer-Francis Bacon-George Berkeley-Harry Binswanger-Laurence Bonjour-Berit Brogaard-Mario Bunge-Judith Butler-David Chalmers-Vienna Circle-Noam Chomsky-Jonathan Dancy-Simone de Beauvoir-René Descartes-Fred Dretske-Margaret Elizabeth Egan-Catherine Elgin-Heinz von Foerster-Edmund Gettier-Ernst von Glasersfeld-Alvin Goldman-Emma Goldman-Nelson Goodman-John Greco-Paul Grice-Donna Haraway-Sandra Harding-Gilbert Harman-Sally Haslanger-Friedrich A. Hayek-G.W.F. Hegel-John Hawthorne-Augustine of Hippo- Thomas Hobbes-David Hume-Carrie Ichikawa Jenkins-Immanuel Kant-Søren Kierkegaard-Peter D. Klein-Hilary Kornblith-Saul Kripke-Jennifer Lackey-Keith Lehrer-Isaac Levii-David Lewis-John Locke-Niklas Luhmann-Norman Malcolm-Trenton Merricks-Ludwig von Mises-Jean-Louis Le Moigne-George Edward Moore-Edgar Morin-Mioara Mugur-Schächter-Robert Nozick-William of Ockham-George Pappas-L.A. Paul-Leonard Peikoff-Jean Piaget-Gualtiero Piccinini-Alvin Plantinga-Plato-Louis Pojman-Karl Popper-Hilary Putnam-Thomas Reid-W.V.O. Quine-Ayn Rand-Sherrilyn Roush-Bertrand Russell-John Searle-Susanna Schellenberg-Susanna Siegel-Socrates-David Sosa-Ernest Sosa-Walter Terence Stace-Rudolf Steiner-P. F. Strawson-Barry Stroud-Nassim Nicholas Taleb-Peter Unger-Giambattista Vico-Gerhard Vollmer-Phillip H. Wiebe-Karla Jessen Williamson-Timothy Williamson-Jessica Wilson-Ludwig Wittgenstein-Nicholas Wolterstorff ·Xenophanes-Linda Trinkaus Zagzebski-James Frederick Ferrier

 

Bilimde naturalism algisi da iki cesittir.

Yöntemsel natüralizm (veya bilimsel natüralizm) ki bu epistemoloji üzerine yoğunlaşır: "Dünya üzerinde güvenilir bilgiyi edinmenin yöntemleri nelerdir?". Metafizik ve dini inançtan bağımsız, özellikle "bilgi" edinmenin pratik yöntemleriyle ilgili epistemolojik bir bakış açısıdır. Buna göre varsayımların doğal neden ve olaylara göre açıklanıp test edilmesi gerekir. Gözlemlenebilir eylemlerin açıklamaları yalnızca doğal nedenlerle ilişkilendirildikleri sürece pratik ve faydalı olur (mesela "kesin işleyişler" buna örnektir, ama "şüpheli mucizeler" değil). Yöntemsel natüralizm modern bilimin temel prensibidir. Bazı filozoflar bu düşünceyi daha da genişleterek yöntemsel natüralizmin felsefenin de temel prensibi olduğunu söylemişlerdir. Bu bakış açısına göre bilim ve felsefe bir bütündür. W.V. Quine, George Santayana ve diğer bazı filozoflar da bu düşünceyi desteklemişlerdir.

Metafizik natüralizm, (veya ontolojik natüralizm veya felsefik naturalism veya Bilimsel materialism ) ontoloji üzerine yoğunlaşır: Bu bakış açısı daha çok varoluş ile alakalıdır: var olan nedir ve var olmayan nedir? Natüralizm "tabiat vardır ve bütün temel doğrular tabiatın doğrularıdır." metafiziki pozisyonuna sahiptir.

Bilimsel yontem

Bilimsel yöntem, en basit haliyle aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

1.Evrendeki bir fenomenin gözlemlenmesi

2.Bu fenomene dair, gözlemler ile tutarlı, ancak kesin olmayan, hipotez adında deneysel bir açıklama getirilmesi

3.Hipotezin tahminlerde bulunmak için kullanılması

4.Tahminlerin deneylerle veya ek gözlemlerle test edilmesi ve sonuçlar ışığında hipotezde gerekli değişikliklerin yapılması

5.(3) ve (4) numaralı adımların hipotez ve deney arasında tutarsızlık kalmayana kadar tekrarlanması

 

Evrensel-Insan - Yapılandırmacı Epistemoloji/Bilişsel Bilim/Qua Felsefesi/Serbest Düşünce/Devrimci Sorgulama/Zihinsel Devrim - Evrensel-Insan Zihniyeti