Friday 11 July 2014

Etnik Koken ve Etnisite Kavramlari Farki/Iliskisi

Turkce'de algi ve bilgi olarak cok karistirilan diger iki kavram da etnik ve etnisite kavramlari algisi bilgisi ve ifadesidir.

Etnisite : Etnik koken ya da etnik grup, ortak kultur yada milliyet temelindeki sosyal katagoridir. Etnik kimlik grubun ortak karakteristiklerini diger gruplardan farkli kilandir. Bunlar zorunlu olmamak sartiyla, ortak: nesil/soy , gorunus, giyim/kusam, mutfak/ascilik, miras/kalitim, tarih, dil, sive, din, gelenek, simge/imge ya da etik/kulturel faktor farki icerebilir.

Konuyasoyle bir baslangic yapalim. Yukarida etnisitenin ETNIK KOKEN/KIMLIK ile ilgili bagi aciklanmistir.

Nedir bu bag; Her ETNIK KOKEN/KIMLIK BIR ETNISITEDIR.

Yani etnik koken olarak aynilik iceren etnik koken sahipleri bir etnisite toplumunu olustururlar.

Buradaki ilk algi farki ve hatasi "AZINLIK" konusudur.

Bir etnik koken sahibi etnisite olusturan toplumun, neye gore bir etnisite ve neye gore bir azinlik olusturdugfunun farki, YERLESIM konusudur.

Eger ayni etnik kokenden olusan etnisite toplumu bulundugu cografyanin YERLISI/YERLESIGI ise azinlik degil; etniktir.

Eger ayni etnik kokenden olusan etnisite toplumu bulundugu cagrafyaya SONRADAN GELMIS VE ORADA YASIYOR ISE; azinliktir.

Simdi bu farki algilamak icin Avrupa'dan bir ornek verelim.

Cografi olarak, Buyuk Britanya (GB) ve siyasi olarak Birlesik Krallik (U.K.) olan cografya da; VATANDASLIK HAKKINI ALMIS HERKES BRITISHTIR.

Iste buradaki british olmanin farklari soyle aciklanir.

Ingilizler, Iskoclar, Gallerliler ve K.Irlandalilar; azinlik degil; etnik toplumlardir. Cunku bu cografyanin yerlesigi ve yerlisidirler.

Hindistanlilar, bengaldesliler, G.Amerikalilar, Afrikalilar, Diger Avrupa ulkesi yerlileri, Turkler, kurdler, Iranlilar v.s. vatandaslik haklarini almis birer british olsa da, cografyanin yerlisi yerlesigi degil; cografyaya sonradan gelip yerlesmisler olarak AZINLIKTIRLAR.

Ister yerli ister sonradan gelme olsun her bir biritishin kendine ait bir etnisite grubu ve etnik kokeni vardir ve bu onun kisisel toplumsal kimligidir.

Bu kimliginin getirdigi her turlu etik degerini de yasamak ve yasatmak onun hak ve ozgurlugudur ve bunu yapar.

Burada ilginc olan tek fark; yerli etnisite gruplarinin, yani ingiliz, iskoc, galler ve K.Irlandalilarin etnisite topluluk varliklarinin uluslararasi kabulu ve uluslararasi arenadaki kendilerini temsilidir. Mesela Futbol ve diger spor dallari.

Bu uluslararasi arenada, B.Britanya cografyasinin bu yerli etnisite topluluklari kendi etnisitelerini kendi etnisiteleri adina temsil ederler ve hatta rakip olurlar. Mesela Ingiltere ile galler ya da Iskocya v.s. rakip olur. Kendi bayraklari vardir.

Burada cografi ve siyasi olarak BELIRLEYICI OLAN DEVLETTIR. B.Britanya Tek bir devlettir ve tek bir parlementosu vardir. Bu parlementoda her bir etnisite grubu ve hatta azinlik etnisite gruplari kendi toplumlarini temsil adina secilirse parlementoya girerler.

Gelelim Ulkemiz Turkiye'ye halihazirdaki cografi adi Turkiye, siyasi adi Turkiye Cumhuriyeti dir.

Gozlem talep ve dile gelim olarak CESITLI ETNIK KOKENLERIN OLUSTURDUGU ETNISITE TOPLULUKLARINA SAHIPTIR. Ornek verirsek; Kurdler, lazlar, cerkezler, ermeniler, ya da din temelli aleviler, hristiyanlar, museviler.

Yaziyi devam etmeden once su aciklamayi yapalim. Etnisite DIGERLERINDEN FARKLI ETNIK KOKEN TASIYAN TOPLUMDUR. Buradaki fark, dil, din, tore, gelenek, kultur, tarih, soy v.s. olarak yukaridaki tanimda aciklanmistir. O yuzden yukarida verilen etnisite ornekleri etnik koken kimligi olartak hersey ve hepsi degildir.

Peki bunlar azinlik midir? Eger bu cografyada yerlesik ve yerlesmis bir gecmise sahipse degildir. Yani bu cografya onlarin da cografyasi ise azinlik degillerdir.

Yani yukarida sayilan kurdler, ermeniler aleviler, hristiyanlar v.s. AZINLIK DEGIL; YERLESIK OLARAK ETNISITE GRUPLARIDIR. Her birinin bu cografya da kendi etnisitesinin degerini yasama ve yasatma hak ve ozgurlugu vardir.

Peki Turkiye cografyasinda etnisite olarak azinliklar var midir? Elbette. Turkiye cografyasina daha sonradan gelmis ve yerlesmis, O.Dogu, U.Dogu, Afrika, Avrupa v.s. kokenine sahip etnisiteler de mevcuttur ve bunlarin da degerlerini yasamak ve yasatmak onlarin hak ve ozgurlugudur.

Mesela bunlar sonradan ya vatandaslik almislar ya da hala misafir olabilirler, ama VATANDASLIK ALDILAR DIYE TURK VATANDASI DEGILDIRLER. Cunku etnisiteleri ve de etnik kokenleri turk degildir.

Iste bunlar siyasi olarak T.C. vatandaslaridir. Bir yabanci sporcunun vatandaslik almasi onu turk yapmaz. Zaten ona turk dedirtmek bir hak ve ozgurluk ihlalidir.

Burada bir noktayi daha aciklayalim. Eger bir etnisite toplulugu kendi devletinde yasiyorsa, yerli; baska bir devlette yasiyorsa azinliktir.

Yani B.Britanya'da yerlesik olarak yasiyan diyelim Hintlilerin kendi ulke ve devletleri vardir, oradaki hintliler yerli iken; G.B. da yasiyan yerlesmisler etnisite toplumudur.

Her etnisite toplumunun kendi devleti olmayabilir ve yasadigi her cografya da etnik koken olarak ya yerli ya da sonradan yerlesme olabilir. Mesela kurdler, Turkiye'de yerli iken; Avruopa'nin bir ulkesinde azinliktir. Ermeniler hem yerli hem azinlik hem de kendi devleti olan bir toplumdur.

Iste fark uc turludur. Kendi etnisitesine ait bir ulkesi, cografyasi ve devleti olmak

Kendi etnisitesine ait bir ulkesi ve cografyasi olmak.

Kendi etnisitesinde baska bir ulkeye sonradan yerlesmis olarak o ulke ve toplumda azinlik olmak.

Butun bu aciklama temelinde devlet bas rolu oynamaktadir. Icinde yasanan ulke ve toplum ya yerlesiktir, ya da oraya sonradan gidilmistir.

Iste bu temeldeki millet ya da milliyet algisi karmasasi ortaya cikmaktadir. Cunku;

Millet: Ortak bir dil, kultur, etnisite koken ve tarih paylasan halk toplumu/toplulugu. Yine ayni zamanda, toplulugun/toplumun etnisite farkina bakilmaksizin ortak sinir ve hukumet paylasan halk anlamina da gelir.

Milliyet : Tek bir kisinin millet devlet ile kanuni iliskisidir. Milliyet, normalde kisinin devlet tarafindan korunmasini icerir ve kisinin devlete bazi yukumluluklerini icerir. Bu korunma haklari ve yukumluluk gorevlerinin ne oldugu ulkeden ulkeye degisim gosterir. Milliyet teknik ve kanuni olarak vatandasliktan farklilassa bile, cogu modern ulkede butun milliyetler, devletin vatandasidir ve butun vatandaslar devletin millilerindendir (milli takim, milli egitim v.s.)

Basta milliyet, sadece millet devlet ile ilgili bir kavram ve kullanimdir. Yani herhangi bir etnik koken; icinde yasadigi cografya da devlet sekli olarak millet devletinde yasiyorsa, milliyettir. Eger etnik kokenin icinde yasadigi cografya millet devleti degilse, milliyet yerine etnisiteye ya yerlesik ya da azinlik olarak sahiptir. Kisaca MILLIYET KONU VE KAVRAMI SIYASIDIR VE SADECE MILLET DEVLETLERDE GECERLIDIR.

Halbuki etnik koken ve etnisite etiktir ve hak ve ozgurlukler olarak evrensel hukuk ve insan haklarina girer ve POLITIK BIR ICERIGI YOKTUR. Sadece kisinin etnik koken bir kimligidir ve bu kimlik bir etnisite grubuna aittir ve bu etnisite grubunun da her turlu degerini yasamak ve yasatmak onlarin hak ve ozgurlugudur.

Iste bu temelde politik olarak millet devletine sahip cografya ve toplumumuzda karmasa iyice gun yuzune cikmaktadir.

Ama yine de ana sorun daha onceleri cesitli basliklarda dile geldigi gibi; TEK BIR MILLIYETIN DIGER MILLIYETLER UZERINDEKI HAKIMIYETI VE IKTIDARI VE DE DEVLETININ BU HAKIM VE USTUN MILLIYETIN TARAFI OLMASI konusudur.

Iste buradaki cozum eger millet devleti yapisi korunacaksa; devletin bir milliyetinin olmamasi ve her bir milliyete ayni mesafede olmasi ve her bir milliyetin yasam hak ve ozgurlugunu tanimasina temsiline ve yasatmasina hic bir milliyeti ust ve hakim kilmadan izin vermesi ve bu yapiyi politik iktidar mucadelesine tasitmamasidir.

Yada unitert bir devlet olarak millet devlet yapisindan etnisite ve etnik koken temelli bir birliktelik kurmak ve bunu cumhuriyet altinda yapmak ve her bir kisinin etnik kokenini ve bir etnisite grubuna aitligini ve bu aitligin degerlerini yasayabilmesini hak ve ozgurluk olarak saglamaktir.

Anadolumuz, belki de dunyada esine az rastlanir bir tarihi farklilik mozayigine sahiptir. Uc ibrahimi dinin ve tarihin tarihler boyu suren devletlerinin cografyasi olmustur.

Bu, bu topraklarda yerlesik olan her bir kisinin cesitliligi olmassi gerekirken; bunu teke indirmek ve digerlerini yok saymak ve gale almamak, sadece tarihe ters dusmek degil; ayni zaman da evrensel hukuk ve insan haklarinin hak ve ozgurluk ihlalidir.

Bu da ancak her birferdin kendi her turlu kokenini korumasi ve diger kokenlere de saygi gostermesi ve onu farki ile birlikte icselllestirebilmesi olmasi gerekendir.

Aynilik ve her turlu devlet bayrak toplum tekligi ancak bu cesni ve cesitliligin farkinda olarak ve farklarinin hak ve ozgurlugu taninarak ve korunaak saglanir.

__________________
Evrensel-Insan - Yapılandırmacı Epistemoloji/Bilişsel Bilim/Qua Felsefesi/Serbest Düşünce/Devrimci Sorgulama/Zihinsel Devrim - Evrensel-Insan Zihniyeti

No comments:

Post a Comment