Cunku ya A; ya B mantigi; diyalektik olarak, A yi, A, karsi A, A karsiti ve A olmayan/icermeyen olarak aliriz.
Bir ornek verirsek; Aristo mantigiyla; ya dinli olursun, ya da dinsiz. Halbuki dinler kendi arasinda da biribirine karsidir. Yani muslumanlik A ise; Hristiyanlik Karsi A dir. Ama; her ikiside A kokenli, yani dindir. Dinsizlik ise; A olmayandir. Ama B,C,D v.s. olarak kendi icinde dallanir. Yani; once Hem anti olur, hem de non olur. Anti demek; karsiti, yani din karsiti; non, ise icermeyen yani dini icermeyen demektir. Ornek verirsek; deizm, agnostizm, panteizm, panenteizm ve de ateizm; hepsi de biribirine karsi; ama hepsi ortak olarak dine karsidir. Ateizm ise; dini icermeyen dine yer vermeyen v.s. anlami tanir.
Oyuzden, mantigi degerlendiren arkadaslar; hala aristo mantigi kullaniyorlarsa; 18. yuzyili yasiyorlar demektir.
21. Yuzyil mantigi ise mukayese degil, yani; dogru-yanlis, iyi-kotu v.s.; nedenleme-sorgulama, cikarsama, curutme ve yenileme mantigidir. Yani; sorulan sorularin cevabi; karsitliga dayanmaz. Sorulan sorular dusunceyi nedenlemeye-sorgulamaya iter.
Ornek verirsek; "Tanri var mi, yokmu? diyalektigi yerine.
Tanriya neden inaniyorsun/inanmiyorsun? Ya da tanri nedir? ya da nasil bir tanriya inanirsin/inanmazsin? v.s. Bu tip mantigin isleyisinin bir yonu kritik dusunce sistemidir ve Avrupadaki okullarda; diyalektik degil; kritik dusunce ogretilir.
Bu hem cocuklarin ufkunu acar, hem kendilerini ifade ederler, hem de ne dediklerinin bilincine varirlar.
Diyalektigin, tartismasi ve tek duze sabit cevabinin yerini; bilgi alis verisi, deneyim-gozlem v.s. izahi ve yonlenisi gelisir. ISTE ASIL BILIM VE BILIMSEL ISLEYIS, YANASIM BUDUR VE BU EPISTEMOLOJIK GERCEKCILIKTIR. Ayrica bu mantik; tabulari tartisma yerine; tabulardan arinmayi ve kurtulmayi da getirir.
BIREYIN MANTIGI BU SON MANTIKTIR.
ARISTO MANTIGI TESLIMIYET MANTIGIDIR
DIYALEKTIK MANTIGI TARTISMA/USTUNLUK MANTIGIDIR.
Aristo mantiginin ilkelerine bakalim;
1-Özdeşlik ilkesi: X ise X tir.
2-Çelimezlik ilkesi: X, X-olmayan değildir.
3-3.halin imkansızlığı: X ile X olmayan arasında, 3.bir hal yoktur.
Simdi bunlari epistemolojik mantigin yapilandirmaci epistemolojisine yani yapilandirilmisligin kok ve temel tabanina gore degerlendirelim.
X X e esit degildir, ya da esitligi ...e gore temelindedir. Cunku x'in fonksiyonu olan y sadece x ile ifade edilir. Yni x olmayan x fonksiyonu olan y x ile ifade edilir. X ifadede y ye donusmustur.
Bu temelde x x olmayan y dir, ama burada y kendisini degil; x i ifade eder.
Iste x ilex olmayan arasindaki ucuncu ifade y dir. Ayrica y x olmayan degil; x in x eliyle ifade ettigidir.
Diyalektigin temelinde de uclu dusunce yatar. Tez antitez ve sentez. Gercekleri olusturan kavramlarin herbiri karsitini kendi icinde tasir. Siyah ve beyaz vardir ve arada siyah ve beyazin tonlarini da iceren gri vardir.
Buradaki birinci sorun, kavramlarin herbiri karsitini kendi icinde tasimaz. Basta em pozitif vardir ve bu em pozitif karsitlarini kendi bunyesinde tasir.
Mesela hak-hakli/hakki-haksiz/hakki degil
Varlik-var/yok
Inanc-inan/inanma
Ayrica her kavram kendi kendine degil; baska bir em pozitif ile ifade edilir.
Seyin varligi/inanci-tanrinin varligi/inanci Ali'nin hakki v.s.
Bu konular "evrensel-insan zihniyeti" basliginda aciklanmistir.
Ayrica sey bir tek degil; bir pozitif nokta olarak uclem; karekteristigi de hem ikilem hem karsitlik olarak bir dortlemdir.
Burada bir sorun da onerme ve karsitlari sorunudur. Burada da bir onermenin karsitligi degil; uc farkli karsit onermesi vardir.
A onermesinin karsitlari-Anti A (Karsi A) counter A (A karsiti ya da A yi tamamlayan karsiti) ve non-A yani A olmayan.
Bu aciklamalar da "Bilim felsefesi" bolumunde mantik olarak aciklanmistir.
Burada diyalektigin sentez olarak ontolojik taban tartismasinin maddesinde mi/dusuncesinde mi indirgemeci ve determinist olarak mutlaklanacagi konusunda, idealizm ve materyalizm farklilasir.
Bu acidan diyalektik sentezin monizmi materyalizm ve idealizm karsitliklaridir. Zaten bu ikisini de birlestiren metafizik ve ontolojik taban ve bu tabanlar farkindan birine olan indirgemeci ve determinist inanctir.
__________________
Evrensel-Insan - Yapılandırmacı Epistemoloji/Bilişsel Bilim/Qua Felsefesi/Serbest Düşünce/Devrimci Sorgulama/Zihinsel Devrim - Evrensel-Insan Zihniyeti
Evrensel-Insan - Yapılandırmacı Epistemoloji/Bilişsel Bilim/Qua Felsefesi/Serbest Düşünce/Devrimci Sorgulama/Zihinsel Devrim - Evrensel-Insan Zihniyeti
No comments:
Post a Comment